Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Nedenleri
Mondros Ateşkes Antlaşması, 30 Ekim 1918 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanmış ve I. Dünya Savaşı'nın Osmanlı cephesindeki savaş durumunu sona erdirmiştir. Antlaşmanın imzalanmasına yol açan başlıca nedenler şunlardır:
- I. Dünya Savaşı'ndaki Yenilgi ve Askeri Çöküş: Osmanlı İmparatorluğu, savaş sırasında birçok cephede (Kafkasya, Çanakkale, Sina-Filistin, Irak) ağır kayıplar vermişti. Özellikle 1918 yılında Filistin ve Suriye cephelerindeki çöküş, ordunun savunma gücünü büyük ölçüde zayıflattı. İtilaf Devletleri'nin ilerleyişi karşısında Osmanlı askeri birlikleri geri çekilmek zorunda kaldı.
- Ekonomik ve Mali Yıkım: Savaş boyunca Osmanlı ekonomisi büyük darbe aldı. Kaynaklar tükenmiş, enflasyon yükselmiş ve halk yoksullaşmıştı. Devlet, savaş giderlerini karşılamakta zorlanıyor ve dış borçlarını ödeyemez duruma gelmişti. Bu durum, savaşın sürdürülmesini imkansız hale getirdi.
- İç ve Dış Siyasi Baskılar: İttihat ve Terakki hükümeti, savaşın kaybedileceğini anlayınca Ekim 1918'de istifa etti. Yeni kurulan Ahmet İzzet Paşa hükümeti, savaşı sonlandırmak ve ülkeyi daha fazla yıkımdan korumak amacıyla ateşkes görüşmelerine başladı. Ayrıca, Almanya ve müttefiklerinin de savaştan çekilmeye başlaması, Osmanlı'yı yalnız bıraktı.
- İtilaf Devletleri'nin Baskısı ve Stratejik Hedefleri: İtilaf Devletleri, Osmanlı topraklarını işgal etmek ve paylaşım planlarını (örneğin, Sykes-Picot Anlaşması) uygulamak için ateşkesi bir fırsat olarak gördü. Antlaşmanın 7. maddesi gibi hükümler, İtilaf Devletleri'ne güvenlik gerekçesiyle stratejik noktaları işgal etme yetkisi vererek, Osmanlı'nın direncini kırmayı amaçladı.
- Toplumsal Yıpranma ve Halkın Moralinin Çöküşü: Uzun süren savaş, halkta büyük bir yorgunluk ve umutsuzluk yaratmıştı. Asker kaçaklarının artması, salgın hastalıklar ve kıtlık, toplumsal desteği azaltmıştı. Bu durum, hükümeti barış arayışına iten önemli bir faktördü.
Sonuç olarak, Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşta yenilgiyi kabul etmesi ve koşulsuz teslimiyete yakın bir duruma gelmesiyle imzalanmıştır. Bu antlaşma, Osmanlı'nın fiilen sona erdiği ve Türk Kurtuluş Savaşı'nın zemininin hazırlandığı bir dönüm noktası olmuştur.
|
